Er is een tweedeling tussen ouders en leerkrachten die openstaan voor oefenen voor de Cito-toetsen en ouders en leerkrachten die dat not done vinden. Het is een feit dat – zeker door het toenemende lerarentekort – er grotere achterstanden in het basisonderwijs zijn dan ooit tevoren. Ouders die kiezen om de Cito-toetsen (want het gaat uiteindelijk om die toetsen in het primair onderwijs) te oefenen doen dat vaak ook omdat er al sprake van achterstanden is en zij niet willen dat hun kinderen de dupe van het onderwijstekort worden. Er valt wat voor te zeggen.
Tegenstanders vinden oefenen “niet eerlijk” en maken het dat er ongelijkheid wordt gecreëerd, omdat niet alle ouders het redelijk prijzige oefenmateriaal voor Cito kunnen betalen (en de goedkopere alternatieven bereiden weer niet goed voor).
Het is lastig om deze kwestie te beoordelen, omdat er veel verschillende visies over zijn. In dit artikel willen we duidelijkheid schetsen en nemen we geen standpunt in.
Cito-toetsen vanaf groep 3
Vanaf groep 3 worden de Cito-toetsen afgenomen. Soms ook al eerder in de kleuterklassen, maar vaak vanaf groep 3. Die toetsen gaan dan ook meetellen en worden met ouders besproken en dienen voor leerkrachten als beginsituatie voor hun handelingen.
Daar kun je van vinden wat je wil, maar dat zijn feiten. Cito-toetsen zijn onafhankelijke meetinstrumenten die heel gedetailleerd in kaart kunnen brengen wat kinderen wel en niet kunnen. Daarmee geven ze heel veel handvaten voor de leerkrachten, want die kunnen (al dan niet met behulp van automatische analyses) precies bepalen wat een afzonderlijk kind beheerst en wat niet.
Dat begint al in groep 3. Dat betekent dat je vanaf groep 3 ook al in de V-groep terecht kunt komen (de groep van slechts scorende kinderen). Het is een feit dat er weinig kinderen die in groep 3 V’s scoren voor rekenen en woordenschat, daar nog uitkomen. Het kan, maar het gebeurt zelden. Niet gek dus dat er ook voor groep 3 boeken zijn om de Cito-toets te oefenen…
Goed onderwijs doet resultaten verhogen
Nu is het zo dat een Cito-score voor leerkrachten heel veel informatie geeft. Een kind dat in groep 3 een V scoort hoeft echter niet een volgende toets een I te scoren. Zo denken leerkrachten ook niet. Een score geeft het niveau aan. En zolang er groei is in het niveau, is het goed. Een kind kan dus prima een V achter elkaar scoren en toch groeien. Er wordt niet voor niets gesproken van zowel hoge V’s (de V die al bijna een IV wordt) en lage V’s (de V die helemaal onderaan bungelt).
Leerkrachten willen een stijgende lijn zien. Als die stijgende lijn zich alleen in de V plaatsvindt en geen III wordt, is dat niet erg. Ouders denken daar vaak anders over, want die weten dat de Cito-scores vroeg of laat een niveau voor het vervolgonderwijs aan gaan wijzen. Een I score wijst namelijk naar het vwo en een III score is meer voor tl (vmbo), waar een V score richting vmbo-basis of zelfs praktijkonderwijs kan gaan.
Groei op niveau van kind
Voor de duidelijkheid: scholen gebruiken de Cito-scores en hebben het doel om uit ieder kind het beste te halen, maar niet de ambitie om elk kind naar het atheneum te sturen. Scoort een kind in groep 3 en 4 steeds IV en V-scores? Prima. Zolang er groei is is er sprake van vooruitgang. Er zal geen leerkracht zijn die zichzelf tot doel stelt om dit kind de volgende toets een I te laten scoren.
Eerlijke kansen
En dan zijn we weer terug bij een belangrijk punt van deze discussie. Krijgen alle kinderen eerlijke kansen als ze op een V beginnen en niet meer kunnen groeien? Of mag je ze als ouder een handje helpen? Er zijn immers al vanaf groep 3 oefenboeken van hoge kwaliteit beschikbaar, die precies naast de toetsen van Cito passen en daar ook zeer goed op voorbereiden. Maar daar hangt dan ook wel een prijskaartje aan. Niet iedereen kan en wil dat betalen om Cito-toetsen voor te bereiden (zeker niet als je in groep 3 begint en wil blijven oefenen tot groep 8). Wat dat betreft is er nog veel te verbeteren in het onderwijs als het om eerlijke kansen gaat. Niet alleen eerlijke kansen bij een eerste Cito-toets, want je zou maar een slechte dag hebben of niet gewend zijn aan deze toetsvorm en onder je niveau scoren! Maar ook om oefenen voor Cito-toetsen mogelijk te maken voor iedereen.
Conclusie
Ouders willen het beste voor hun kind in het onderwijs. Zeker nu het onderwijs er slechter aan toe is dan ooit, met veel uitval en weinig toestroom van leerkrachten, zijn verschillen in achtergrond en cultuur bepalend voor hoe de ontwikkeling van kinderen zich ontwikkelt. Een pijnlijke constatering, maar helaas wel de realiteit.